Bireylerin hayatlarında baş etmekte zorlandıkları olay ve deneyimlerle sağlıklı bir şekilde baş etmelerini sağlamak amacıyla uygulanan, belirli bir kuramsal temele dayalı yöntem ve teknikleri içeren profesyonel bir yaklaşımdır. Terapi bireylere, yaşamlarında deneyimlediği zorlukları ne için yaşadığı, işlevsiz baş etme biçimlerine ne için başvurduğunu anlamlandırabilmesi için uygun bir alt yapı oluşturur. Böylelikle bireyler özellikle kendilerini zorlayan, işlevsiz duygu, inanç ve davranış kalıplarına yönelik farkındalık kazanarak, yaşam kalitelerini arttıran ve psikolojik iyi oluşlarına uygun baş etme yollarını hayatlarına geçirmelerine olanak sağlamış olurlar.
Psikoterapi Nasıl Gerçekleşir?
Psikoterapi süreçlerinde uygulanan yaklaşımlar ve terapinin süresi farklı ekol ya da yöntemlerine göre değişkenlik göstermiş olsa da tüm terapi süreçlerinin ortak noktaları da bulunmaktadır.
Psikoterapinin ilk seanslarında danışanın terapiye başvurma nedenleri dinlendiği seanslardır. Bu nokta da terapist, danışanın şikayetlerini dinlediği, yakınmaların ne zaman başladığı ne zaman beri devam ettiği ve danışanın kişisel bilgilerini edindiği ve danışanın terapiden beklentilerini öğrendiği süreçtir.
Değerlendirme seanslarında ise danışanın yaşamın erken dönemlerinden bugüne kadar ki sürecine yönelik gelişimsel bilgilerin toplandığı evredir. Terapistin buradaki amacı, danışanın terapiye getirdiği sıkıntıların nasıl oluştuğu ve hangi etmenlerin sorunun oluşmasında, sürmesinde rolünün olduğunu tespit etmeye çalıştığı ve terapide nasıl bir çizilebileceği ile ilgili alternatifler oluşturduğu evredir. Bu değerlendirme sonucunda terapist ile danışan, edindiği izlenimleri paylaştığı, terapi hedeflerini belirlediği ve birlikte nasıl bir yol izleyeceklerini karar verdikleri evredir.
Terapi seanslarında artık psikoterapist, tarafsız, empatik yaklaşımı ile danışanın duyguları, düşünceleri ve deneyimleri üzerine konuşmaya ve bu deneyimleri anlatmasına yönelik uygun atmosferi oluşturduğu, böylelikle de danışanın terapide işlevsiz duygu, düşünce ve davranış kalıplarını anlamlandırmasına ve daha sağlıklı duygu, düşünce ve davranış kalıplarını, diğer bir değişle baş etme yollarını tanışması için rehberlik ettiği evredir.
Sonlandırma seansları ise artık danışan terapi sürecindeki yeni deneyim ve kazanımları bağımsız bir şekilde yaşamına dahil edebildiği evre terapinin son evresidir. Bu evre de terapist ile danışan birlikte karar verdikleri, danışanın kendini hazır hissettiği belki birlikte uygun görüldüğü taktirde ileride olası karşılaşabileceği zorlu gündemlerin ele alındığı ya da belli zaman aralıklarında görüşmelerin planlandığı bir evre de olabilir.
Özetle psikoterapi seansları her bir ekole göre, uygulanan teknik, seansların süresi, haftada kaç kere gidileceği, hangi yöntemlerin uygulanacağı açısından değişkenlik göstermiş olsa da yukarıda bahsedildiği evreler açısından birbirleri ile benzerlik göstermektedir.
Hangi Terapiden Yararlanmalıyım?
Bu sorunun cevabı farklı etmenlere bağlı olarak değişebilir. Terapistin aldığı eğitim, danışanın terapiye geliş nedeni ve tabi ki danışanın özelliklerine göre değişkenlik göstermektedir. Bu nokta da terapist aldığı eğitimler doğrultusunda ve süreç içerisinde danışan için hangi terapinin daha verimli olacağına karar verecektir. Şayet, danışanın özellikleri ve şikayetleri için uygun olan yöntem terapistin aldığı eğitim ve uzmanlık alanın dışındaysa bu durumda terapist danışanı başka bir meslektaşına yönlendirebilir ki bu durum daha sağlıklı olacaktır.
Psikoterapi Yöntemleri
Dünyada oldukça farklı yaklaşımları içeren psikoterapiler bulunmaktadır. Ülkemizde ise yaygınca kullanılan terapiler;
-
Şema Terapi
-
Bilişsel Davranışçı Terapi
-
Psikodinamik Terapi
-
Psikanaliz
-
EMDR (Göz Hareketleri ile Sistematik Duyarsızlaştırma)
-
Kabul ve Kararlılık Terapi
-
Kısa Süreli Çözüm Odaklı Terapi
Psikoterapist Kimdir?
Psikoterapist, bir ya da birkaç terapi ekolünde gerekli uzmanlık eğitimlerini tamamlamış, bireylerin ruh sağlığı sorunlarını anlamak ve uygun terapi teknikleri ile destek sağlama konusunda formal eğitim almış kişilerdir. Psikoterapistler, üniversitelerin psikoloji bölümünden mezun olmuş ve uzmanlığını klinik psikoloji alanında yapmış psikologlar olabileceği gibi psikologlar ya da uzmanlığını psikiyatri alanında uzmanlık yapmış tıp hekimleri olabilirler.
Psikoterapist Ne Yapar?
Terapist, danışanın sorunlarını anlaması ve uygun değişim sürecinde rehberlik eden ve danışanı buna teşvik eden konumadır. Bu süreçte psikoterapistlerin belli özellikleri taşıması gerekmektedir. Alanında gerekli eğitimleri tamamlamış olmak, danışanlarına tarafsız ve empatik bir tutum sergilemek, danışanlar için gerekli güven ve gizliliği sağlayan, yetkinliği ve seans içindeki konumu hakkında dürüst ve açık davranan, insan haklarına ve kültürel farklarına saygılı, yargılayıcı olmayan, eleştiren, danışanların yerine karar veren ve danışanlarına tavsiye vermekten ve bir şeyleri empoze etmekten kaçınan konumdadır.
Ne Zaman Psikoterapiye Gidilmeli, Kimler Gidebilir?
Psikoterapi belirli bozuklukların yanında kronikleşmiş sorunlar, duygular, sürekli tekrar eden döngüler, boşanma, kayıp gibi önemli yaşam değişimlerinin yol açtığı zorlayıcı duygular, stres, yıkıcı davranışlara sebep olan durumlarda, kişilerin çözemediği ve baş etmekte yetersiz kaldığı, çaresiz hissettiği durumlarda psikoterapi desteği alınabilir.
Psikoterapi, etkisi altında kalınan, unutulamayan travmatik olaylarla baş edebilmek, deneyimlenen ilişki ve iletişim sorunları düzeltmek, bireylerin kendileri ile olan ilişkilerini ele almak, kendilerine olan güven ve öz saygılarını kazanmak kendilerini yeterli ve değerli hissetmek için, kendilerinde geliştirilmesi gereken veya güçlü yönlerini keşfetmek için psikoterapi almayı düşünebilirler.
Bunların yanında terapi, psikiyatrist tarafından yapılan bir yönlendirme veya konulan depresyon, anksiyete bozukluğu, uyku problemleri, takıntı, uzamış yas, yeme bozuklukları gibi tanılar, öfke sorunları için psikoterapi desteği gerektirebilir ancak terapiye başlamak için son noktaya gelmeye gerek yoktur bir tanı ya da yönlendirme şart değildir.
Psikoterapi Bizlere Ne Sağlar?
-
Psikoterapi öncelikle danışanlara dış dünyada kolayca deneyimleyemeyeceği bir yakın, güven ve kabul atmosferi sağlar. Psikoterapi, kendinizi keşfetme yolculuğunda tarafsız ve yargılayıcı olmayan, empatik bir yerden duyulduğunuz, anlaşıldığınız ve kabul edildiğiniz bir yer sunar.
-
Psikoterapi, yaşam kalitenizi düşüren, sizi zorlayan döngülerinizi tanıştığınız, anladığınız ve daha uyumlu ve işlevsel baş etme şekillerini hayatınıza kazanmak adına değişim için uygun bir hazır oluş durumunu deneyimlediğiniz bir atmosfer sunar.
-
Psikoterapi, kazanılan farkındalıkla birlikte hem yaşamımıza hem de hayata farklı bir perspektifte ele almamıza yardımcı olur.
-
Bireylerin zaman içerisinde güçlendiği, aşamalı olarak uyumlu ve sağlıklı bir iyileşme süreci deneyimlimizi sağlar.
-
Deneyimlenen duygusal ve ilişkisel sorunların uygun şekilde yönetilmesini sağlayacak becerilerin keşfedilmesine yardımcı olur.
-
Aynı zamanda psikoterapi diğerleri ile olan ilişkilerimiz kadar kendimizle olan ilişkimizi yeniden düzenlediğimiz, öz şefkatimizi, kendimize olan güvenimizi ve değerimizi inşa, etmemize yardımcı olur.
-
Terapi, farklı durumlarla nasıl başa çıkacağımız konusunda farklı yöntemleri de keşfettiğimiz bir yerdir.
"
Site içerisinde yer alan içerikler, farkındalık oluşturmak amacıyla paylaşılmaktadır. Tıbbi ya da psikiyatrik tanı koyma amacı taşımamaktadır. Bu yazılar üzerinden herhangi bir hastalık tanısı konulması mümkün değildir. Hastalık tanıları yalnızca uzman psikiyatristler tarafından koyulabilir.”
Kaynakça
Cook, S. C., Schwartz, A. C., Kaslow, N. J. (2017). Evidence-based psychotherapy: advantages and challenges. Neurotherapeutics, 14(3), 537-545.
Corsini, J.R., Wedding, D. (2012). Modern Psikoterapiler. 81. Basım). Kaknüs Yayınları, İstanbul.
Egan, G. (2011). Psikolojik Danışma Becerileri. (1. Basım). Kaknüs Yayınları, İstanbul.
Sommers Flanagan J., Sommers Flanagan R. (2004). Counseling and Psychotherapy Theroies in Context anf Practice Skills, Steategies and Techniques. New Jersey: John Wiley & Sons, Inc.
